(မွတ္ခ်က္-ဒီေဆာင္းပါးကေတာ့ မကၠဆီကိုပင္လယ္ေကြ႕က ေရနံယိုဖိတ္မႈစတင္ျဖစ္ေပၚလာၿပီး အခုသိတ္မၾကာေသးမီက၇၅တန္ေလးတဲ့အဖုံးႀကီးမပိတ္မီေရးခဲ့တဲ့ေဆာင္းပါးတပုဒ္ပါ။ ဒါေပမဲ့သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အေပၚရိုက္ခတ္မႈကိုက်ေနာ္တို႕ေလ့လာနိုင္ေအာင္က်ေနာ္ဘာသာျပန္ေရးသားတင
္ျပျခင္းျဖစ္ပါတယ္။)
ဘီပီကုမၸဏီရဲ႕ေရနံယိုဖိတ္မႈဟာ အရင္ကယိုဖိတ္ခဲ့မႈေတြထက္ ပို၍ႀကီးမားေသာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာၿခိမ္းေျခာက္မႈကိုျဖစ္ေစတယ္ဆိုတာ မွန္ပါသလား အဲလိုျဖစ္တယ္ဆိုရင္လဲဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုတဲ့ေမးခြန္းနဲ႕စတင္ထားတဲ့ ဒီေဆာင္းပါးဟာ က်ေနာ္တို႕လိုက်ေနာ္တုိ႕ႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစမႀကိဳက္သည္ျဖစ္ေစ က်ေနာ္တို႕ႏုိင္ငံက သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႕ေတြစစ္အစိုးရကထုတ္ေရာင္းေနတဲ့ ႏုိင္ငံလိုမ်ဳိးႏိုင္ငံတႏုိင္ငံမွာေနထိုင္ေနရတဲ့လူေတြအေနနဲ႕သိထား
သင့္တဲ့ဗဟုသုတတခုလို႕ထင္မိပါတယ္။ အဲဒီေဆာင္းပါးကိုဆက္ဖတ္ၾကည့္တဲ့အခါ-
ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနတဲ့မကၠဆီကိုပင္လယ္ေကြ႕က ေရနံယုိဖိတ္မႈေဘးဒဏ္ဟာ ပင္လယ္နက္ရဲ႕သဘာ၀သတၱေဗဒ(ေဂဟစနစ္)ကို ဘယ္လိုဆိုးက်ဳိးသက္ေရာက္ေစႏုိင္သလဲဆိုတာ ဘယ္သူမွအေသအခ်ာမေျပာႏုိင္ေသးေပမဲ့ သိပၸံပညာရွင္ေတြကေတာ့ အေကာင္းမျမင္ၾကပါဘူး။ အခုအခ်ိန္မွာျပန္ၾကည့္ရင္ဒုတိယအႀကီးဆုံးေရနံယိုဖိတ္မႈလို႕ေျပာလို႕ရတဲ့ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ အက္ခ္စ္ဆိုဗားဒက္စ္ Exxon Valdez ယ္ိုဖိတ္မႈက ၁၁၀၀၀ စတုရန္းမိုင္ခန္႕အက်ယ္ရွိၿပီး ၁၃၀၀ မိုင္အရွည္အလ်ားရွိတဲ့ သန္႕ရွင္းသန္႕ျပန္႕ေသာအလပ္စကာကမ္းရိုးတန္းတေလွ်ာက္မွာစီးေမ်ာေနခဲ့ကာ သိန္းခ်ီေသာငွက္မ်ား ေရေန ႏုိ႕တိုက္သတၱ၀ါမ်ား မေရတြက္ႏုိင္ေသာငါးမ်ား ငါးဥမ်ားကို ေသေက်ပ်က္စီးဆုံးရႉံးေစခဲ့ပါတယ္။ ယခုဆက္လက္ျဖစ္ပြားေနေသာေရအနက္လည္းရွိတဲ့မ်က္ႏွာျပင္က်ယ္ယိုဖိတ္မႈက ခုနကေဖၚျပခဲ့တဲ့ယိုဖိတ္မႈထက္စာရင္ ပို၍ဆိုး၀ါးေသာအက်ဳိးဆက္ကိုေပးမွာျဖစ္ၿပီး ယင္းယိုဖိတ္မႈဟာပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္သာမက ေရစီးေၾကာင္းမ်ားအတြင္းမွာျဖစ္ပြားေနတာျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ဳိ်းသားသမုဒၵရာႏွင့္ေလထုဆိုင္ရာစီမံခန္႕ခြဲေရးဌာ National Oceanic and Atmospheric Administration မွသုေတသီမ်ားက မၾကာေသးမီကမွ ေရအနက္ထဲတြင္ ၃၀ မိုင္ရွည္လ်ား၍ ၇ မိုင္က်ယ္ကာ ေပရာခ်ီ၍ထူထပ္သည့္ ေရပန္းပုံသ႑န္ျဖင့္ယိုဖိတ္စင္ထြက္ေနသည့္ ေရနံမ်ားကို သတိျပဳရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ၾကသည္။ မည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ေရေအာက္ေရနံယိုဖိတ္မႈက ပို၍ဆိုးရြားေစပါသလဲ။ အက်ဳိးဆက္တခုကေတာ့ ယခင္ကတည္းကမကၠဆီကိုပင္လယ္ေကြ႕ကို ဒုကၡေပးထားၿပီးျဖစ္တဲ့ မစၥစပီျမစ္ဘက္မွလာတဲ့စိုက္ပ်ဳိးေရးဆိုင္ရာဖိတ္စင္မႈမ်ားႏွင့္ စက္မႈလုပ္ငန္းဆိုင္ရာေၾကာင့္ျဖစ္ေသာေလထုညစ္ညမ္းမႈမ်ားေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ ရာသီအလိုက္ျဖစ္ေသာ ေသေစေသာဇုံ dead zone ဆိုသည္ကို အခ်ိန္ပို၍ရွည္ၾကာသြားေစျခင္းႏွင့္ အရြယ္အစားအရ ပို၍က်ယ္ျပန္႕ႀကီးမားသြားေစျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ႀကီးမားေသာမကၠဆီကိုပင္လယ္ေကြ႕မွပြင့္လန္းလာေသာေရညိွေရေမွာ္မ်ားကအေနာက္အလယ္ပိုင္းေဒသစက္ရုံမ်ားမွထုတ္လႊတ္လိုက္ေသာအေငြ႕မ်ားႏွင့္ အသုံးျပဳၿပီးရာမွစြန္႕ထုတ္လိုက္ေသာ ဓါတ္ေျမၾသဇာအညစ္အေၾကးမ်ားကို သဘာ၀အားျဖင့္သန္႕စင္ေစႏုိင္ခဲ့ေသာ္လည္း ထိုျဖစ္စဥ္သည္ သဘာ၀ေဂဟစနစ္အား မည္သည့္ထိခုိက္နာက်င္မႈမ်ားမျဖစ္ေစပဲလ်က္ ျဖစ္မလာပါ။ ေႏြဦးရာသီတိုင္းတြင္ လ်င္ျမန္စြာရွင္သန္ႀကီးထြားေသာေရညွိေရေမွာ္ပင္မ်ားက ထိုေနရာတြင္တျခားသတၱ၀ါမ်ားအသက္ရွင္ရန္လိုအပ္ေသာ ေအာက္ဆီဂ်င္ျဖစ္ရွိမႈဆိုင္ရာပင္လယ္ေကြ႕ေရစီးေၾကာင္းမ်ား၏ႀကီးမားေသာအပိုင္းမ်ားကို တျဖည္းျဖည္းကုန္ခန္းေစေပသည္။ ထိုအေျခအေနကို ဟိုင္ပိုဆီးယား hypoxia လိုေခၚေပသည္။ ဘီပီေရနံဖိတ္စင္မႈသည္ ထိုျပႆနာကိုပို၍ဆိုး၀ါးသြားေစခဲ့ေပသည္။ ပင္လယ္ေရေအာက္ဆီပန္းပြားမ်ားေပၚတြင္စုၿပံဳတိုးေ၀ွ႕သြားလာေနေသာ အလြန္ေသးငယ္ေသာသဘာ၀အားျဖင့္ဆီစားသည့္ဇီ၀ပိုးမႊာမ်ားက ဟိုင္ပိုဆီးယားဆိုင္ရာအေျခအေနကို ထပ္ေပါင္းျဖစ္ေပၚေစေပသည္။ သို႕တည္းမဟုတ္ ေဖြးေဖြးလႈပ္မ်ားျပားလွေသာ ၄င္းအေကာင္အငယ္ေလးမ်ားပင္လယ္ေကြ႕တြင္တခြင္တျပင္လုံးရွိေနလိမ့္မည္ျဖစ္သည္။ ေခါက္ထားမည္႔စာကိုဒီေနရာမွာေရးပါ
No comments:
Post a Comment