အရပ္ဘက္-စစ္ဘက္ဆက္ဆံေရး (စိန္ေခၚမႈ အပိုင္း၁)

စိန္ေခၚမႈ

    အာဖရိကကဲ့သို႕ေသာ ရုန္းရင္းဆန္ခတ္ျဖစ္ေသာ အထိန္းရအသိမ္းရခက္ေသာေဒသ တြင္ ေပၚထြန္းလာေနေသာ ဒီမိုကေရစီႏုိင္ငံမ်ား၏ ဗဟိုက်ေသာျပႆနာမွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ ေရးအတြက္ လုံေလာက္ေသာတည္ၿငိမ္မႈကို မည္သုိ႕ေသခ်ာေစမည္နည္း ဟူသည္ပင္ျဖစ္ သည္။တည္ၿငိမ္မႈသည္ တျခားမ်ားစြာမ်ားအၾကား၌ ထိေရာက္ေသာစစ္တပ္ဖြဲ႕မ်ားအပါအ၀င္ ျဖစ္ေသာ သင့္တင့္လုံေလာက္ေသာ လူမႈေရးဆိုင္ရာထိန္းခ် ဳပ္ေရးယႏၱရားမ်ား (social-control mechanism) မ်ားလိုအပ္ေပသည္။ အရပ္ဘက္-စစ္ဘက္ဆက္ဆံေရးဆိုင္ရာျပႆ နာမ်ားသည္ ေပၚထြက္လာေနေသာဒီမိုကေရစီႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ပို၍အေရးတႀကီးအေဆာတလ်င္ အေရးယူေဆာင္ရြက္ရမည့္အရာျဖစ္လာေနေပသည္။ သို႕ေသာ္လည္းယင္းအရာမ်ားသည္ ပို၍တည္ေဆာက္ထားၿပီးေသာအစိုးရမ်ားတြင္ျဖစ္ပ်က္ေနသည့္ ျပႆနာမ်ားတြင္ ပုံစံအားျဖင့္ တူညီေပသည္။ ယင္းျပႆနာမွာ ႏုိင္ငံအတြက္အမႈထမ္းေဆာင္ေနေသာ စစ္တပ္ဖြဲ႕မ်ားသည္ သူတို႕အတြက္ရည္စူးသတ္မွတ္ထားေသာရည္မွန္းခ်က္မ်ားကိုသာျဖည့္ဆည္း၍ ႏုိင္ငံ၏အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို မၿခိမ္းေျခာက္ရန္ျဖစ္ေပသည္။
    စစ္တပ္သည္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားခ်မွတ္ျခင္းဗဟိုဌာနမ်ားႏွင့္ ၄င္း၏ နီးကပ္စြာတည္ရွိေန မႈေၾကာင့္ ၄င္း၏ လုပ္သက္ရင့္အမိန္႕ေပးအရာရွိမ်ား သက္ဆုိင္ရာက႑ဌာနမ်ား တြင္ဦး ေဆာင္ေနေသာ အဆင့္ဆင့္ေသာအရာရွိမ်ားကို ျဖတ္သန္းလ်က္ မူ၀ါမ်ားအေပၚတြင္ ၾသဇာ လႊမ္းမိုးရန္ စြမ္းအားအရွိဆုံးေသာေနရာတြင္ ရွိေနေပသည္။ သို႕ေသာ္ျငားလည္း ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုး တက္ဆံႏုိင္ငံမ်ား၌ စစ္တပ္တြင္ ဗ်ဴရိုကေရစီအဖြဲ႕အစည္းမ်ားအားလုံးမ်ားၾကား၌ စြမ္းအားအရွိ ဆုံးျဖစ္ေစမည့္ အရင္းအျမစ္မ်ားရွိေနေပသည္။ စစ္တပ္ဖြဲ႕မ်ား၏ ဖြဲ႕စည္းထူေထာင္မႈမ်ားက ေအာက္ပါအခ်င္းအရာမ်ားကို ရယူပိုင္ဆုိင္ထားတတ္ၾကေပသည္။
    ၁။ အဖြဲ႕အစည္းဆိုင္ရာႏွင့္ ေထာက္ပံ့ျဖည့္တင္းေရးဆိုင္ရာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈက႑ မ်ားတြင္ (organizational and logistical autonomy) လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၏က်န္သည့္ အစိတ္အပိုင္းထက္ အဆင့္ျမင့္ျမင့္ရယူထားျခင္း။
    ၂။ စီမံခန္႕ခြဲမႈဆိုင္ရာက်ြမ္းက်င္သည့္အစုအဖြဲ႕မ်ားရွိေနျခင္။ ႏွင့္
    ၃။ ႏုိင္ငံ၏ အင္အားသုံး၍ အတင္းအက်ပ္ျပဳလုပ္ေစႏုိင္ေသာယႏၱရားက႑မ်ားအား အသုံးျပဳမႈကို လႊမ္းမိုးႏုိ္င္သည့္ အနီးအနား၌ ရွိေနမႈ။
    စစ္တပ္ဖြဲ႕မ်ားသည္ အင္အားကို အသုံးျပဳ၍ ( force majeure) အာဏာကို သိမ္းပိုက္ ရန္ရည္ရြယ္ေသာ တသီးပုဂၢလမ်ား အုပ္စုမ်ား၏ လႊမ္းမိုးလုိမႈမ်ားအေပၚ လိုက္နာလုပ္ေဆာင္ လိုေသာ အညွာလြယ္မႈမ်ား ရွိလာခဲ့ၿပီးလည္းျဖစ္ၿပီး ဆက္လက္၍လည္း ၇ွိေနလိမ့္ဦးမည္ျဖစ္ ေပသည္။ အညီအမ်ွအားျဖင့္ တသီးပုဂၢလစစ္ဘက္အမိန္႕ေပးအရာရွိမ်ားကလည္း သူတို႕၏ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာကို အလြဲသုံးစားျပဳၿပီး သူတို႕၏တပ္ဖြဲ႕မ်ားကို အစိုးရအား အာခံ ဆန္႕က်င္ေသာ တပ္ဖြဲ႕မ်ားအျဖစ္ေျပာင္းလဲႏုိင္ေသာ အႏၱရာယ္တခုသည္လညး္ စစ္တပ္သည္ သာလွ်င္ တခုတည္းေသာ ထိထိေရာက္ေရာက္လည္ပတ္ႏုိင္ေသာအဖြဲ႕အစည္းအျဖစ္ တည္ရွိ ေနေသာေနရာမ်ားတြင္ သိသိသာသာႀကီးႀကီးမားမားရွိေနေသာအရာျဖစ္ေပသည္။
    ထိုျမင္ေနရေသာျခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားရွိေနသည့္အေျခအေနတြင္ အရပ္ဘက္အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ကို အေကာင္းဆုံးထူေထာင္မည္နည္း။ ထိေရာက္မႈျဖစ္ေအာင္မည္သုိ႕ျပဳလုပ္မည္နည္း။
တခုမွတ္မိရန္အေရးႀကီးသည္မွာ ေသခ်ာ၍အဖြဲ႕အစည္းပုံစံတက်လည္ပတ္လုပ္ေဆာင္ ႏုိင္ေသာ အရပ္ဘက္စိုးမိုးမႈ(securely institutionalized civilian control) တည္ရွိေသာေနရာသည္ အရွည္သျဖင့္တည္ရွိလာခဲ့ၿပီျဖစ္ေသာတမ်ဳိးသားလုံးဆိုင္ရာအစဥ္ အလာမ်ား၊ ျအစိုးရ၊ အရပ္ဘက္ဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္း ႏွင့္ စစ္ဘက္ကိုယ္တိုင္တုိ႕အား သက္ေရာက္ေသာ ပုံစံတက်ႏွင့္ ပုံစံတက်မဟုတ္ေသာ လုပ္ေဆာင္မႈအတိုင္းအတာမ်ား (formal and informal measures) ပါ၀င္ေသာ ေရာေႏွာတည္ရွိေနသည့္ တစုံလုံး အေျခ အေနမ်ား တို႕မွ ထုတ္လုပ္လုိက္ေသာ ရလာဒ္ျဖစ္ေပသည္။ ထိုအေျခအေနတစုံလုံးက စစ္ဘက္တို႕လည္ပတ္လုပ္ေဆာင္ေသာ ေဘာင္ကို သတ္မွတ္ေပးေပသည္။ ေလာေလာဆယ္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားအတြက္ ထိုလုပ္ေဆာင္မႈအတိုင္းအတာမ်ားကို အုပ္စု ၃ ခုခြဲျခားႏုိင္ေပသည္။

၁။ ႏုိင္ငံတကာဥပေဒမ်ား၊ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ သို႕မဟုတ္ ဥပေဒျပဌာန္းမႈမ်ား (ျဖစ္ေလ့ရွိတတ္သည္မွာ တ၀က္တပ်က္ဖြဲ႕စည္းပုံဆိုင္ရာ ႏွင့္ အမ်ဳိးသားလုံၿခံဳေရးဆိုင္ရာ သို႕မဟုတ္ ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာဥပေဒမ်ား- a quasi-constitutional national-security or defense act) မွ ဆင္းသက္လာေသာ သို႕မဟုတ္ ပါ၀င္ေသာ လုပ္ေဆင္မႈအတိုင္းအတာမ်ား သည္ ပထမအမ်ဳိးအစားျဖစ္ျခင္း။
၂။ ဒုတိယအမ် ဳိးအစားအုပ္စုမွာ နိဳင္ငံ၏ ပုံစံတက်ျဖစ္ေသာ အာဏာစက္ကြင္းေဘာင္အျပင္ သို႕က်ေရာက္ေနတတ္ေသာ လုပ္္ေဆာင္မႈမ်ားျဖစ္ၿပီး အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း (civil society) ႏွင့္ပတ္သက္စပ္ဆိုင္ေပသည္။ ၄င္းတို႕အနက္ သိသာထင္ရွားေသာအရာမ်ားမွာ သတင္းမီဒီယာ၏အခန္းက႑၊ လြတ္လပ္ေသာပညာရွင္ဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ႏုိင္ငံ၏ ႏုိင္ငံေရးအစဥ္အလာမ်ားႏွင့္ ထိုကဲ့သို႕ေသာအ၇ာမ်ားျဖစ္ေပသည္။
၃။ ေနာက္ဆုံးလည္းျဖစ္ၿပီးအလြန္လည္းအေရးႀကီးသည့္အရာမွာ ထိုအေပၚကတင္ျပခဲ့ေသာအရာမ်ားသည္ စစ္ဘက္တို႕ကိုယ္တိုင္နွင့္လညး္ဆက္စပ္ေနၿပီး ။ စစ္ဘက္၏ ယဥ္ေက်းမႈ၊ စစ္တပ္အတြင္း စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ာ၏ စနစ္တို႕၏ သဘာ၀ နွင့္ စစ္ဘက္တို႕၏ တာ၀န္ႏွင့္ အခန္းက႑မ်ားကို လမ္းညႊန္ေနေသာ အဓိကလမ္းညႊန္မူ၀ါဒ မ်ား စသည္တို႕ျဖစ္ေပသည္။
(ယခင္က က်ေနာ္ဘာသာျပန္သည့္အရပ္ဘက္စစ္ဘက္ဆက္ဆံေရး အခန္းဆက္ေဆာင္းပါးမ်ားကို စည္းလုံးျခင္းသည္အင္အား ၀က္ဘ္ဆိုက္တြင္ အခန္းဆက္ အပတ္ေပါင္းမ်ားစြာတင္ျပခဲ့ပါသည္။ ယခုအခါ က်ေနာ့ဘေလာ့တြင္ ဆက္လက္တင္ျပပါမည္။)
ေဖာ္ထားမည္႔စာကိုဒီေနရာမွာေရးပါ ေခါက္ထားမည္႔စာကိုဒီေနရာမွာေရးပါ